Trong nền nông nghiệp hiện nay, việc tăng cường năng suất cây trồng không chỉ giúp đảm bảo an ninh lương thực mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế. Năng suất cây trồng phụ thuộc chủ yếu vào là một chủ đề được nhiều người quan tâm, bởi lẽ nó liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau. Hãy cùng Rocken Việt Nam tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!
Năng suất cây trồng tại Việt Nam hiện nay
Năng suất cây trồng là một thuật ngữ quan trọng trong lĩnh vực nông nghiệp, thể hiện lượng sản phẩm thu được từ một đơn vị diện tích trồng trọt (thường được tính bằng kilogram trên một hecta hoặc tấn trên một hecta). Nâng suất phản ánh hiệu quả sử dụng đất đai, công sức, và các nguồn lực khác như nước, phân bón, giống cây trồng, và công nghệ trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Việc tăng nâng suất cây trồng là một trong những mục tiêu chính của nông nghiệp hiện đại, nhằm đáp ứng nhu cầu thực phẩm ngày càng tăng mà không cần mở rộng diện tích canh tác.
Tình hình nâng suất tại Việt Nam trong những năm gần đây đã chứng kiến những bước tiến đáng kể, nhờ áp dụng công nghệ mới, cải tiến giống cây trồng, và nâng cao kiến thức quản lý nông nghiệp cho bà con nông dân. Việt Nam, một quốc gia có truyền thống nông nghiệp lâu đời, đã chuyển dần từ nông nghiệp tự cung tự cấp sang một nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa có hiệu quả cao.
Cụ thể, nâng suất lúa, một trong những cây trồng chính của Việt Nam, đã tăng lên đáng kể nhờ việc sử dụng giống lúa mới có năng suất cao, kỹ thuật canh tác tiên tiến và quản lý sâu bệnh hiệu quả. Bên cạnh lúa, nâng suất của các cây trồng khác như cà phê, hồ tiêu, và cao su cũng đã được cải thiện nhờ ứng dụng công nghệ cao và quản lý tốt.
Hiện nay, Việt Nam đang nỗ lực trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao nâng suất cây trồng, đồng thời đảm bảo phát triển nông nghiệp bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Năng suất cây trồng phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố nào?
Nhu cầu lương thực - thực phẩm cho dân số ngày càng tăng buộc ngành nông nghiệp phải liên tục cải tiến và nâng cao năng suất cây trồng. Vậy, năng suất cây trồng phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố nào?
1. Đất đai
Đất đóng vai trò là nền tảng vững chắc cho sự sinh trưởng của các loại cây, cung cấp các dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển của chúng. Trong lĩnh vực nông nghiệp, có sự đa dạng lớn về loại đất, mỗi loại mang những tính chất riêng biệt phù hợp với các loại cây trồng khác nhau. Chẳng hạn, đất phù sa là lựa chọn lý tưởng cho việc trồng các loại cây như lúa và ngô vì sự giàu màu mỡ và khả năng giữ nước của nó. Trong khi đó, cây cà phê thường được trồng ở những khu vực đồi núi hoặc cao nguyên, nơi có đất có cấu trúc đặc biệt thích hợp. Còn đối với những loại cây khác, chúng chỉ phát triển tốt trên những vùng núi đá.
Sự thích nghi và phát triển của cây trồng phụ thuộc vào hàm lượng dinh dưỡng và các đặc tính riêng của loại đất. Trồng cây trên đất không phù hợp không những khiến cây trồng phát triển yếu kém mà còn có thể dẫn đến cái chết của cây, từ đó làm giảm sút năng suất.
Ngược lại, khi đất được bồi đắp bởi lớp phù xa và đặc biệt là khi đất được chăm sóc cẩn thận thông qua việc cày xới, áp dụng các biện pháp tái tạo đất như sử dụng chế phẩm sinh học, phân bón hữu cơ và phân vi sinh, đất sẽ trở nên giàu dinh dưỡng và tơi xốp. Điều này tạo điều kiện lý tưởng cho cây trồng phát triển mạnh mẽ, đem lại hiệu quả cao trong nông nghiệp.
2. Thời tiết và khí hậu
Cây trồng thường phát triển tốt nhất trong khoảng nhiệt độ từ 25 đến 40 độ C, nó ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình quang hợp, hô hấp, thoát hơi nước, cũng như khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng của cây.
Nhiệt độ không chỉ ảnh hưởng đến cây trồng mà còn ảnh hưởng đến hoạt động của vi sinh vật trong đất. Ví dụ, nhiệt độ thấp có thể ức chế hoạt động của vi khuẩn nitrate hóa, làm giảm hiệu quả biến đổi nitơ trong đất thành dạng mà cây có thể hấp thụ. Mặt khác, nhiệt độ cao có thể kích thích hoạt động của vi sinh vật, nhưng cũng có thể làm giảm pH của đất do sự tăng cường hoạt động của chúng.
Cuối cùng, nhiệt độ đất cũng có ảnh hưởng đến khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng của cây trồng. Một nhiệt độ đất quá cao hoặc quá thấp có thể gây cản trở quá trình này, ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của cây. Do đó, việc hiểu biết và quản lý ảnh hưởng của nhiệt độ đối với cây trồng là yếu tố then chốt để đạt được hiệu quả cao trong nông nghiệp.
3. Lượng nước
Cây trồng phát triển nhờ vào chất dinh dưỡng từ đất, được hòa tan trong nước và vận chuyển lên cây qua hệ thống rễ. Nước chiếm một phần lớn trong cơ thể cây, từ 60 đến 90%. Tuy nhiên, sau khi nước được cây hấp thụ, chỉ khoảng 0,5 đến 1% lượng nước được giữ lại, phần lớn còn lại được cây thoát hơi qua lá. Nước đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển khoáng chất và là điều kiện cần thiết cho quá trình quang hợp của cây.
Lượng nước mà cây tiêu thụ để tạo ra một gram chất khô cần khoảng 250 đến 400 gram nước đối với ngô, trong khi đó, cây thân gỗ cần từ 400 đến 600 gram nước, và các loại rau cần 300 đến 500 gram nước. Do đó, lượng nước có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình canh tác. Việc chăm sóc và tưới nước đầy đủ cho cây trồng là rất quan trọng để đảm bảo cây sinh trưởng tốt và tạo ra nông sản có chất lượng cao.
4. Kỹ thuật canh tác
Kỹ thuật canh tác là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản. Việc áp dụng các kỹ thuật canh tác hiện đại và khoa học không chỉ giúp cây trồng phát triển tốt hơn bằng cách hấp thụ chất dinh dưỡng từ đất mà còn thông qua việc bổ sung chất dinh dưỡng từ các nguồn phân bón khác nhau. Sử dụng phân bón một cách hợp lý và khoa học là yếu tố then chốt quyết định đến sản lượng và chất lượng của cây trồng.
Các chế phẩm sinh học, với thành phần dinh dưỡng phong phú, được bà con nông dân ưa chuộng sử dụng bởi chúng cung cấp đầy đủ các chất cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển của cây. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hữu cơ một cách hợp lý sẽ giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ, tăng cường khả năng chống chịu sâu bệnh và thích ứng với biến đổi thời tiết, khí hậu.
Ngoài ra, các chế phẩm sinh học còn góp phần cải thiện chất lượng nông sản, từ hình dáng, màu sắc cho đến giá trị thương phẩm. Phần lớn các loại phân bón chứa kali, giúp tăng cường hàm lượng đường, tinh bột trong nông sản, làm cho màu sắc trở nên đẹp mắt hơn, hương vị thơm ngon hơn. Tuy nhiên, việc bón phân cần phải cân đối và hợp lý để cây trồng phát triển khỏe mạnh, ít sâu bệnh, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.
5. Giống cây trồng
Tiềm năng năng suất của cây trồng chủ yếu được quyết định bởi yếu tố gen di truyền. Trong những năm qua, sự tăng trưởng về năng suất cây trồng một phần lớn là nhờ vào việc phát triển và áp dụng các giống lai và giống cải tiến. Những đặc tính như chất lượng của sản phẩm, khả năng kháng bệnh và sức chịu đựng hạn hán cũng được quyết định bởi gen di truyền. Bắp lai và lúa lai là ví dụ điển hình cho thấy sự tăng năng suất nhờ vào yếu tố di truyền. Ngày nay, công nghệ di truyền đã trở thành một lĩnh vực quan trọng, góp phần thay đổi tiềm năng năng suất của cây trồng.
Nhu cầu dinh dưỡng của cây cũng thay đổi tùy thuộc vào giống cây. Ví dụ, một giống cây có khả năng cho năng suất 6 tấn/ha sẽ có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn so với giống cây cho năng suất 3 tấn/ha. Khi tiềm năng năng suất tăng lên, nhu cầu về dinh dưỡng cũng tăng theo, và giống cây có năng suất cao sẽ sử dụng phân bón hiệu quả hơn, đặc biệt là phân đạm (N).
6. Ánh sáng
Ánh sáng đóng một vai trò thiết yếu trong quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Chất lượng, cường độ, và thời gian chiếu sáng là những chỉ tiêu quan trọng cần được xem xét khi đánh giá ảnh hưởng của ánh sáng đến cây trồng. Chất lượng ánh sáng liên quan đến bước sóng của ánh sáng mà cây cần cho quá trình quang hợp và các hoạt động sinh học khác.
Cường độ ánh sáng, hay mức độ mạnh yếu của ánh sáng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng quang hợp và tốc độ sinh trưởng của cây. Thời gian chiếu sáng, hoặc thời gian mà cây tiếp xúc với ánh sáng trong một ngày, cũng là yếu tố quan trọng quyết định tốc độ phát triển và kỳ sinh trưởng của cây trồng. Sự phối hợp hợp lý giữa ba yếu tố này sẽ tạo điều kiện tối ưu cho cây trồng phát triển mạnh mẽ và đạt năng suất cao.
7. Các chất ức chế và gây độc cho cây trồng
Các chất ức chế và gây độc cho cây trồng là một vấn đề quan trọng trong nông nghiệp, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây. Khi tồn tại ở nồng độ cao, một số chất có thể làm ức chế sinh trưởng hoặc gây độc hại cho cây. Những chất này bao gồm các kim loại nặng như aluminum, nickel, chì, thường được tìm thấy trong bùn cống, chất thải công nghiệp, và từ các hầm mỏ. Ngoài ra, các hợp chất hữu cơ như phenols và dầu cũng có thể gây hại cho cây trồng.
Những chất này có thể tiếp xúc với cây trồng qua nhiều con đường, bao gồm đất, nước tưới, và không khí. Sự hiện diện của chúng trong môi trường có thể làm giảm năng suất nông nghiệp, ảnh hưởng đến chất lượng của nông sản và gây ra các vấn đề về sức khỏe cho con người nếu nông sản bị ô nhiễm. Do đó, việc kiểm soát và giảm thiểu sự phát tán của các chất ức chế và độc hại trong môi trường nông nghiệp là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp.
Năng suất cây trồng là kết quả của sự kết hợp giữa nhiều yếu tố khác nhau. Việc hiểu rõ và tối ưu hóa những yếu tố này giúp nâng cao năng suất, đảm bảo an ninh lương thực và phát triển bền vững. Bài viết này đã đi sâu phân tích và làm rõ vấn đề “năng suất cây trồng phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố nào”, hi vọng qua bài viết này, bà con sẽ có cái nhìn tổng quan và hiểu rõ hơn về những yếu tố ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.
