Trong lòng mẹ - Tác phẩm của Nguyên Hồng (SGK mới) bao gồm tóm tắt nội dung, phân tích dàn ý, bố cục, giá trị nội dung và nghệ thuật, cùng với hoàn cảnh sáng tác và tiểu sử của tác giả, giúp học sinh hiểu sâu hơn về môn văn 6.
Tác phẩm
1. Tổng quan
a. Nguyên gốc
- Văn bản Trong lòng mẹ được lấy từ chương IV của tập hồi kí Những ngày thơ ấu. Đây được xem là câu chuyện chân thực về tuổi thơ đầy khó khăn của tác giả.
- Cảm xúc tràn ngập: Nỗi đau bị xúc phạm, nỗi buồn cô đơn và tình yêu, lòng nhớ thương mẹ của một đứa trẻ mồ côi cha sau thời gian dài xa cách mẹ rồi được gặp lại.
b. Tóm lược
Chú bé Hồng trải qua một tuổi thơ đầy bi thương: cha qua đời sớm vì nghiện ma túy, mẹ vì hoàn cảnh khó khăn phải rời xa con đi kiếm sống, chú sống với bà cô nghiệt ngã. Một ngày, bà cô gọi Hồng đến và hỏi liệu có muốn về Thanh Hóa với mẹ không. Nhận biết được sự tàn nhẫn trong lòng bà, Hồng kìm nén cảm xúc và từ chối. Tuy nhiên, bà vẫn tiếp tục kể về cảnh khổ của mẹ Hồng, khiến Hồng đau lòng, nhớ mẹ và phẫn nộ về cách đối xử với mẹ. Gần ngày giỗ của cha, trên đường trở về nhà từ trường, Hồng nhìn thấy một người phụ nữ trên xe kéo giống mẹ. Chú đã đuổi theo và khi nhận ra mẹ, Hồng không kìm được nước mắt. Hồng rất vui và hạnh phúc khi được ôm mẹ. Hồng cảm thấy như trời trong xanh và hạnh phúc tột cùng khi được ở bên mẹ. Hồng nhìn thấy mẹ vẫn xinh đẹp như ngày nào. Chú đã quên hết mọi lời trách móc của bà cô.
c. Tiêu đề
- Tiêu đề văn bản đầu tiên thể hiện một sự kiện cụ thể: Hồng được gặp mẹ, được ôm mẹ, được mẹ yêu thương và chăm sóc.
- Tuy nhiên, tiêu đề văn bản cũng mang ý nghĩa biểu tượng: “Trong lòng mẹ” cũng là ở trong tình yêu thương của mẹ.
- Từ tiêu đề văn bản, độc giả đã hiểu sơ lược về tình cảm mạnh mẽ của chú bé Hồng dành cho mẹ, mong muốn được ở bên mẹ trong tình thương, một đứa trẻ đã trải qua tuổi thơ khó khăn.
b. Cấu trúc: 2 phần
- Phần 1 (từ đầu… “người ta hỏi đến chứ”): Trích đoạn hội thoại giữa Hồng và bà cô nghiệt ngã.
- Phần 2 (phần còn lại): Sự gặp gỡ đầy cảm động, hạnh phúc giữa mẹ con Hồng.
2. Giá trị nội dung và nghệ thuật:
a. Ý nghĩa nội dung
- Trích đoạn thể hiện tình cảm mẹ con thiêng liêng qua nhân vật mẹ và con Hồng, làm nổi bật sự xúc động mạnh mẽ của tâm hồn trẻ thơ nhạy cảm và mong muốn tình thương; để khi gặp mẹ, khi được nằm trong 'lòng mẹ', Hồng trải qua những cảm xúc ấm áp, hạnh phúc và sự mong đợi từ lâu.
- Đoạn trích cũng thể hiện rõ bức tranh của một xã hội lạnh lùng, chỉ coi trọng vật chất và đồng tiền, đầy những định kiến cổ hủ và những thói quen độc ác của tầng lớp thị dân giàu có.
b. Giá trị nghệ thuật
- Sử dụng nghệ thuật mô tả hình thức bên ngoài để phản ánh tính cách và tâm trạng của nhân vật.
- Sự kết hợp của các phong cách kể chuyện, miêu tả và biểu cảm trong thể loại hồi kí giúp truyền đạt chủ đề của văn bản một cách sâu sắc và đầy đủ.
Bản đồ tư duy về đoạn trích 'Trong lòng mẹ':
