Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) trong nghiên cứu được công bố trên tạp chí Y khoa The Lancet (Anh), năm 2024, thế giới có hơn 1 tỷ người mắc bệnh béo phì, gồm cả trẻ em và thanh thiếu niên, tương đương cứ 8 người thì có 1 người béo phì [1]. Béo phì không chỉ gây suy giảm sức khỏe thể chất mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, khiến người bệnh tự ti, mặc cảm. Thay đổi lối sống, cân bằng dinh dưỡng và tăng cường vận động là những mục tiêu hàng đầu để giảm cân. Dưới đây là những lợi ích của việc giảm cân, do bác sĩ CKII Trương Thị Vành Khuyên, Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, chia sẻ.
Tại sao giảm cân lại quan trọng với sức khỏe?
Nhiều người thắc mắc lợi ích của việc giảm cân là gì. Các chuyên gia đã cảnh báo béo phì là nguy cơ hàng đầu dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Trọng lượng cơ thể lớn về lâu dài khiến các khớp chịu lực mòn, sưng viêm và đau nhức, đặc biệt là khớp gối.
Theo nghiên cứu “Giảm cân làm giảm áp lực khớp gối ở người lớn tuổi thừa cân, béo phì bị thoái hóa khớp gối” (2005) của Stephen P Messier và các cộng sự, giảm 1 pound (tương đương khoảng 450g) trọng lượng cơ thể giúp giảm đến 4 lần tải trọng lên khớp gối. Bên cạnh đó, mô mỡ còn tiết ra các chất gây viêm và hình thành huyết khối, ảnh hưởng độ nhạy insulin của cơ, tăng nguy cơ mắc các bệnh như: thâm nhiễm mỡ ở da, tụy và cơ; bệnh tim mạch; tiểu đường tuýp 2; ngừng thở khi ngủ…[2]
Tổng hợp các lợi ích của việc giảm cân
Giảm cân không chỉ mang đến nhiều lợi ích sức khỏe, hạn chế nguy cơ bệnh tật mà còn giúp người béo phì lấy lại tự tin. Dưới đây là những lợi ích của việc giảm cân nổi bật nhất:
1. Giảm đau nhức xương khớp
Cân nặng dư thừa đẩy nhanh tốc độ mòn của khớp. Khi bề mặt nhẵn ở đầu xương hoặc sụn bị mài mòn và tổn thương, người bệnh cảm thấy đau và cứng khớp.
Năm 2018, Viện quốc gia về bệnh viêm khớp, cơ xương và da (NIAMS) và Viện nghiên cứu lão hóa (NIA) của Mỹ đã thực hiện nghiên cứu trên 240 người lớn tuổi thừa cân và béo phì bị viêm khớp gối nặng, có lối sống ít vận động. Sau khi thực hiện chế độ ăn kiêng và tập thể dục trong 18 tháng, nhóm giảm tối thiểu 20% trọng lượng cơ thể đã cải thiện tình trạng viêm khớp đáng kể (mức IL-6 thấp hơn trong máu, ít đau hơn, có thể đi xa hơn trong các bài kiểm tra 6 phút) so với nhóm giảm dưới 5%.
2. Giảm nguy cơ mắc tiểu đường loại 2
Mỡ thừa tiết ra các hoạt chất gây viêm và giảm độ nhạy insulin (hormone điều chỉnh lượng đường trong máu), có thể dẫn đến tiểu đường type 2. Chỉ cần giảm 5% cân nặng cũng có thể giảm phần nào nguy cơ mắc bệnh này.
3. Giảm nguy cơ mắc ung thư
Giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư là một trong những lợi ích của việc giảm cân quan trọng. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, béo phì được cho là có liên quan đến 13 loại ung thư. Dù kết quả chưa nhất quán, nhưng các nghiên cứu cho thấy béo phì làm tăng nguy cơ hoặc có liên quan đến nguy cơ ung thư ở cả 2 giới, trong đó nữ có nguy cơ cao hơn nam. Các loại ung thư có liên quan đến béo phì gồm:
- U màng não.
- Ung thư thực quản.
- Ung thư dạ dày.
- Đa u tủy.
- Ung thư nội mạc tử cung.
- Ung thư buồng trứng.
- Ung thư vú (ở phụ nữ mãn kinh).
- Ung thư thận.
- Ung thư gan.
- Ung thư túi mật.
- Ung thư đại trực tràng.
- Ung thư tuyến tụy.
- Ung thư tuyến giáp.
4. Cải thiện sức khỏe tim mạch
Tim của người béo phì phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể, gây áp lực lên động mạch và làm tăng mức cholesterol “xấu” (lipoprotein mật độ thấp). Lợi ích của giảm cân là bảo vệ sức khỏe tim mạch, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh như: suy tim, động mạch vành, rung nhĩ, đột tử…
5. Giảm nguy cơ đột quỵ
Thừa cân, béo phì có thể gây tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ đột quỵ. Nguyên nhân do huyết áp cao ảnh hưởng xấu đến mạch máu, khiến thành mạch dày, kém linh hoạt và dễ gây tắc huyết khối.
6. Giảm nguy cơ ngừng thở khi ngủ
Người béo phì thường mắc chứng ngừng thở khi ngủ, do mỡ tích tụ ở cổ khiến hô hấp khó khăn. Người bệnh phải thức dậy thường xuyên trong đêm. Giảm cân có thể không loại bỏ hoàn toàn tình trạng này nhưng sẽ cải thiện đáng kể.
7. Cải thiện giấc ngủ
Trong những lợi ích của việc giảm cân, không chỉ hạn chế nguy cơ ngừng thở khi ngủ, lợi ích khi giảm cân còn giúp ngủ ngon hơn. Nhiều nghiên cứu cho rằng giảm ít nhất 5% trọng lượng dư thừa có thể tăng chất lượng giấc ngủ. Tuy nhiên, người béo phì nên chú ý đến thời gian ngủ, không nên thức quá khuya hoặc ngủ quá nhiều.
8. Giảm huyết áp
Tăng huyết áp là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh tật và tử vong trên toàn thế giới. Cơ chế béo phì gây tăng huyết áp rất phức tạp, là kết quả của sự tương tác giữa quá trình chuyển hóa, thận và mất cân bằng nội tiết. Tác dụng của việc giảm cân là hạn chế các yếu tố này, nhờ đó có thể kiểm soát huyết áp.
9. Cải thiện khả năng di chuyển
Một trong những lợi ích của việc giảm cân là hạn chế tổn thương ở khớp gối và các khớp xương khác. Nhờ đó, người thừa cân có thể tập thể dục nhiều hơn, giúp giảm cân nặng và tăng thể lực.
Nghiên cứu “Thay đổi lối sống và khả năng vận động ở người lớn béo phì mắc bệnh tiểu đường type 2” (2012) của Tiến sĩ W. Jack Rejeski và cộng sự thực hiện trên 5016 người lớn từ 45 - 74 tuổi có thừa cân hoặc béo phì và mắc bệnh tiểu đường type 2 báo cáo: sau 4 năm theo dõi liên tục, nhóm can thiệp lối sống giảm 48% nguy cơ mất khả năng vận động. [3]
10. Giúp tự tin, cải thiện tâm trạng
Theo đánh giá nghiên cứu “Lợi ích về mặt tâm lý của việc giảm cân” (2014) của N. Lasikiewicz và cộng sự, sau khi xem xét 36 nghiên cứu khác, các nhà nghiên cứu kết luận: giảm cân có thể giúp cải thiện sự tự tin, lòng tự trọng và sức khỏe tổng thể.
11. Cải thiện ham muốn tình dục
Béo phì làm tăng mức globulin liên kết hormone sinh dục (SHBG) trong máu, gây giảm mức testosterone tự do, dẫn đến giảm ham muốn tình dục. Do đó, những thay đổi về hormone do giảm cân có thể cải thiện tình trạng này.
12. Cải thiện tình trạng vô sinh
Ở nữ giới béo phì mắc hội chứng buồng trứng đa nang, giảm cân có thể giúp người bệnh tăng khả năng thụ thai. Đây là một trong những lợi ích của việc giảm cân nổi bật.
13. Giảm nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ
Nghiên cứu “Tác động của giảm cân vừa phải và liên tục đối với chức năng trao đổi chất và sinh học mô mỡ ở người béo phì” (2016) của Faidon Magkos và các cộng sự trên 40 tình nguyện viên bị béo phì và kháng insulin đã chứng minh giảm cân giúp giảm nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ.
Theo đó, nhóm người giảm 5%, 11% và 16% cân nặng sẽ giảm mức triglyceride (chỉ số chất béo trung tính) trong gan lần lượt là 13%, 52% và 65%. Nói cách khác, cân nặng càng giảm thì mức chất béo trung tính trong gan càng giám. Do đó, một trong những lợi ích của việc giảm cân là giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.
14. Cải thiện sức khỏe làn da
Béo phì không khiến làn da xấu đi, mà những thức ăn ưa thích của người béo phì, như: bánh ngọt, nước ngọt có ga, kem, thức ăn nhanh, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, bơ, sữa… gây ảnh hưởng đến sức khỏe làn da. Do đó, lợi ích của việc giảm cân và cắt giảm các loại thực phẩm trên sẽ giúp cải thiện các vấn đề của da (mụn sưng viêm, sạm da, da nhanh lão hóa).
Một số lưu ý để giảm cân an toàn, hiệu quả
- Không bỏ bữa: Ăn đúng bữa giúp cơ thể đốt calo nhanh hơn, nhờ đó giảm cơn thèm ăn, hạn chế ăn các món ăn vặt giàu chất béo và đường.
- Ăn nhiều trái cây và rau: Trái cây tươi và rau xanh là nguồn chất xơ, vitamin và khoáng chất dồi dào, nhưng lại chứa ít calo và chất béo, nhờ đó giúp quá trình giảm cân hiệu quả hơn
- Tập thể dục nhiều hơn: Dinh dưỡng và vận động là 2 mục tiêu hàng đầu trong kế hoạch giảm cân. Không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai, tăng sức đề kháng, sức bền, tập thể dục còn giúp đốt cháy lượng calo dư thừa trong cơ thể.
- Uống nhiều nước: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng đôi khi cơ thể không phân biệt được cảm giác khát và đói. Do đó, khi cảm thấy thèm ăn, hãy thử uống nước. Ngoài ra, uống nước cũng giúp hạn chế ăn nhiều hơn.
- Dùng đĩa nhỏ hơn: Ăn bằng đĩa giúp kiểm soát khẩu phần ăn tốt hơn. Nên sử dụng đĩa và chén nhỏ để hạn chế lượng thực phẩm trong mỗi bữa. Ngoài ra, nên ăn chậm và tập trung khi ăn.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị thừa cân, béo phì tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:
Trên đây là những thông tin về lợi ích của việc giảm cân. Có nhiều phương pháp giảm cân, từ thay đổi lối sống khỏe mạnh, dinh dưỡng, vận động cho đến phẫu thuật giảm cân, dùng thuốc… Dù áp dụng cách nào, người bệnh đều cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo hiệu quả, an toàn, phù hợp với tình trạng bản thân và hạn chế tăng cân trở lại.
