Cúng giỗ gia tiên, ông bà, cha mẹ là một nét đẹp trong văn hóa tâm linh của người Việt. Vào ngày này, con cháu sẽ cùng nhau chuẩn bị mâm cơm, hương hoa quả dâng lên bàn thờ với lòng thành kính và lòng tưởng nhớ về người đã khuất. Trong đó, việc đọc văn khấn, bài cúng giỗ là việc làm quan trọng, không thể bỏ qua. Dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ đến bạn các bài cúng giỗ, khấn bái ông bà, gia tiên chi tiết nhất.
Ý nghĩa của việc cúng giỗ gia tiên, ông bà, cha mẹ
Phong tục cúng giỗ là một nét đẹp truyền thống trong văn hóa Việt Nam. Việc cúng giỗ tổ tiên, ông bà, cha mẹ là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn và sự tôn kính đối với những người đã khuất. Đây cũng là cơ hội để gia đình tụ họp, quây quần, cùng nhau dâng lễ, thể hiện lòng thành kính và mong ước an lành, hạnh phúc cho mọi thành viên.
Ngày nay, cách thức tổ chức cúng giỗ đã có sự thay đổi tùy theo điều kiện kinh tế của từng gia đình. Những gia đình khá giả thường tổ chức lễ giỗ lớn, mời họ hàng, bạn bè đến tham dự. Trong khi đó, các gia đình bình dân thường chỉ chuẩn bị mâm cơm giản dị, hoa quả, rượu chè và vài nén nhang để dâng lên tổ tiên.
Theo truyền thống của người Việt, lễ cúng giỗ được chia thành ba ngày quan trọng:
- Giỗ đầu: Diễn ra sau một năm kể từ ngày mất của người quá cố. Đây là ngày giỗ được tổ chức trang trọng với sự tham dự đông đủ của gia đình và hàng xóm.
- Giỗ hết: Diễn ra vào năm thứ hai sau khi người mất và đã được an táng. Lễ cúng này vẫn được tổ chức lớn, với bài văn khấn riêng dành cho ông bà.
- Giỗ thường: Bắt đầu từ năm thứ ba trở đi, ngày giỗ này thường có sự hiện diện của gia đình, tụ họp để cùng nhau dâng lễ lên tổ tiên.
Phong tục cúng giỗ không chỉ là việc thờ cúng mà còn là dịp để gia đình gắn kết, duy trì mối liên hệ giữa các thế hệ.
Bài cúng giỗ, văn khấn gia tiên, ông bà, cha mẹ
Tùy từng dịp cúng giỗ mà bài văn khấn sẽ có sự khác biệt. Dưới đây là bài cúng giỗ chi tiết bạn có thể tham khảo:
Văn khấn ngoài mộ trước ngày giỗ
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy 9 phương Trời, 10 phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ Chư Vị Tôn thần
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này
Hôm nay là ngày ….. tháng ….. năm ………..
Ngày trước giỗ - Tiên Thường………..
Tín chủ con là:………..
Ngụ tại:………..
Nhân ngày mai là ngày giỗ của………… (họ tên người mất)
Chúng con cùng toàn thể gia quyến tuân theo nghi lễ, thành tâm dâng lễ, quả cau lá trầu, hương hoa, trà quả, đốt nén tâm hương, trước ngay án tọa Tôn thần cùng chư vị uy linh, kính cẩn tâu trình.
Chúng con kính mời các vị Bản gia Thổ Công, Táo Quân, Long Mạch và các vị Thần linh linh thiêng hiển hiện trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành.
Kính thưa các vị Thần linh, Gia tiên chúng con và những vong hồn nội tộc được thờ phụng vị cùng về nơi đây cùng hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
Văn khấn ngày giỗ đầu
Nam mô a di Đà Phật! (3 Lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
Hôm nay là ngày….tháng….năm….., âm lịch tức ngày…..tháng….năm…………….dương lịch.
Tại (địa chỉ):………………………
Con trai trưởng (hoặc cháu đích tôn) là………vâng theo lệnh của mẫu thân (nếu là mẹ hoặc phụ mẫu nếu là cha), các chú bác, cùng anh rể, chị gái, các em trai gái dâu rể, con cháu nội ngoại kính lạy.
Nay nhân ngày lễ Chung Thất (lễ Tốt Khốc) theo nghi lễ cổ truyền, có kính cẩn sắm các thứ lễ vật gồm:…………………………..
Kính dâng lễ mọn biểu lộ lòng thành.
Trước linh vị của Hiển:………………… chân linh
Xin kính cẩn trình thưa rằng:
Núi Hỗ sao mờ, nhà Thung bóng xế. (Nếu là cha)/ Núi Dĩ sao mờ, nhà Huyên bóng xế. (nếu là mẹ)
Tình nghĩa cha sinh mẹ dưỡng, biết là bao;
Công ơn biển rộng, trời cao khôn xiết kể.
Mấy lâu nay: Thở than trầm mộng mơ màng;
Tưởng nhớ âm dương vắng vẻ.
Sống thời lai lai láng láng, hớn hở chừng nào!
Thác thời kể tháng kể ngày, buồn tênh mọi lẽ!
Ngày qua tháng lại, tính đến nay Tốt Khốc tới tuần;
Lễ bạc tâm thành gọi là có nén nhang kính tế.
Xin mời:
Hiển…
Hiển…
Hiển…
Cùng các bị Tiên linh, Tổ Bá, Tổ Thúc, Tổ Cô và các vong linh phụ thờ theo Tiên Tổ cùng về hâm hưởng.
Kính cáo; Liệt vị Tôn thần: Táo Quân, Thổ Công, Thánh sư, Tiên sư, Ngũ tự Gia thần cùng chứng giám và phù hộ cho trangia được mọi sự yên lành tốt đẹp.
Nam mô a di Đà Phật! (3 Lần).
Văn khấn ngày giỗ hết
Nam mô a di Đà Phật! (3 Lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Cảnh Thành Hoàng Chư Vị Đại Vương.
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tổ Tiên nội ngoại họ…
Tín chủ (chúng) con là:…
Ngụ tại:…
Hôm nay là ngày… tháng… năm… Âm lịch.
Chính ngày giỗ hết của…
Thiết nghĩ… vắng xa trần thế, không thấy âm dung. Năm qua tháng lại vừa ngày giỗ hết. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Nhân ngày chính giỗ, chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tấc thành.
Thành khẩn kính mời…
Mất ngày… tháng… năm…
Mộ phần táng tại:…
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Tín chủ lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.
Tín chủ con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá thúc, Huynh Đệ, Cô Di, Tỷ Muội và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật! (3 Lần).
Văn khấn ngày giỗ thường
Nam mô a di Đà Phật! (3 Lần)
Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Cảnh Thành Hoàng Chư Vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.
Con kính lạy các vị Thần Linh, Thổ Địa cai quản nơi này.
Con kính lạy các bậc tiền nhân trong gia đình: Cao Tằng Tổ Tiên nội ngoại họ…
Tín chủ chúng con là:…, tuổi…
Cư ngụ tại:…
Hôm nay là ngày… tháng… năm… (Âm lịch).
Là ngày giỗ của:…
Trong suốt một năm qua, lòng chúng con luôn tràn đầy lòng biết ơn sâu sắc. Nhớ ơn dưỡng dục, chúng con không bao giờ quên công lao của người đã khuất. Nhân dịp này, chúng con và gia đình, với lòng thành kính, đã chuẩn bị lễ vật và thắp hương để tỏ lòng thành.
Chúng con xin mời:…
Người đã mất vào ngày… tháng… năm… (Âm lịch).
Mộ phần an táng tại:…
Chúng con cầu xin linh thiêng hiện diện, chứng kiến lòng thành của chúng con, thụ nhận lễ vật và ban phước lành cho con cháu được bình an, gia đình thịnh vượng.
Chúng con cũng xin kính mời các bậc Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc, Cô Dì và toàn thể Hương Linh Gia Tiên đến tham gia.
Chúng con cũng mời linh hồn của những người đã sống trên mảnh đất này trước đây đến hưởng lễ.
Với lòng thành kính, chúng con cầu xin sự phù hộ và bảo trợ.
Phục duy cẩn cáo!
Nam mô a di Đà Phật! (3 Lần)
Cách soạn mâm lễ cúng giỗ ông bà, gia tiên
Mâm cúng giỗ Ông Bà tổ tiên không chỉ thể hiện lòng hiếu thảo và sự tôn kính, mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa truyền thống của người Việt. Dù có sự khác biệt giữa các vùng miền, mâm cơm cúng giỗ thường bao gồm những món ăn cơ bản và vật phẩm cần thiết, tuân theo nguyên tắc 4 món: luộc, xào, kho, hầm. Ngoài ra, cần chuẩn bị các lễ vật như hoa tươi, cơm trắng, muối, rượu, nến, vàng mã và các vật dụng khác. Dưới đây là danh sách chi tiết những gì cần chuẩn bị cho mâm cúng:
Lễ vật cơ bản:
- 1 chén gạo
- 1 chén muối
- 1 chén nước
- 1 chén rượu trắng
- 1 chén trà khô
- Một đĩa ngũ quả
- Một bình hoa (nên chọn hoa cúc vàng hoặc hoa ngũ sắc)
- Một đĩa bánh kẹo, trầu cau, thuốc
- Một bó nhang
- 1 đĩa xôi và 2 bát chè ngọt
Mâm cơm cúng: Chuẩn bị mâm cơm cúng gia tiên với 3 loại thịt hoặc mâm cơm chay nhiều món, tùy thuộc vào phong tục và sở thích của gia đình.
Tiền lễ và quần áo mã: 5 đinh tiền lễ, Quần áo (mã) của người đã mất 3 bộ
Vệ sinh và trang trí bàn thờ: Ngoài việc chuẩn bị mâm cỗ, cần vệ sinh sạch sẽ, thay nước, rượu, và hoa mới trên bàn thờ để thể hiện sự trân trọng và tôn kính.
Những điều cần lưu ý vào ngày cúng giỗ
Vào ngày cúng giỗ ông bà, gia tiên, gia chủ cần lưu ý:
- Không Nếm Thức Ăn Trước Khi Cúng: Tránh nếm thử hoặc ăn các món ăn trước khi chúng được đặt lên bàn thờ để thắp hương cúng ông bà, tổ tiên. Hành động này được coi là thiếu tôn kính, có thể gây phạm húy và làm mất đi lòng thành kính.
- Tránh Đặt Món Gỏi và Đồ Sống: Trong mâm cơm cúng, không nên đặt các món gỏi hay thức ăn sống có mùi tanh. Những món ăn này được xem là làm ô uế không gian linh thiêng của bàn thờ.
- Không Sử Dụng Hoa Ly: Tránh đặt hoa ly lên bàn thờ khi thắp hương cho người đã khuất. Hoa ly thường mang ý nghĩa chia ly, mất mát và buồn bã, không phù hợp với không gian thờ cúng.
- Dùng Bát Đĩa Riêng: Mâm cơm cúng giỗ nên được đặt trên những bát đĩa hoặc chén đũa mới, riêng biệt và không sử dụng chung với chén đũa hàng ngày. Điều này thể hiện sự trang trọng và tôn kính đối với tổ tiên.
- Tránh Sử Dụng Đồ Đóng Hộp hoặc Đặt Sẵn Từ Nhà Hàng: Cần tránh sử dụng các món ăn đóng hộp hoặc đặt sẵn từ nhà hàng cho mâm cúng giỗ, vì điều này có thể bị coi là thiếu lòng thành và không tôn trọng người đã khuất.
Việc chuẩn bị mâm cúng với sự cẩn thận và tôn kính không chỉ là một nghi thức tôn giáo mà còn là cách để con cháu thể hiện lòng biết ơn và nhớ về nguồn cội của mình. Hy vọng với những chia sẻ phía trên, bạn sẽ biết được bài cúng giỗ chuẩn và thực hiện nghi lễ tốt nhất.
